Een sedumdak aanleggen. Is je dak geschikt?

Tegenwoordig zijn er in Nederland steeds meer groene daken te vinden. Vooral daken voorzien van sedumplanten zijn populair. Zo’n sedumdak kun je in veel gevallen prima zelf aanleggen, mits het dak voldoet aan een aantal voor­waarden. In dit artikel zetten we de belang­rijkste eisen voor het aanleg­gen van een sedumdak voor je op een rijtje.

Voldoet mijn dak aan de eisen?

Denk je na over het (laten) aanleggen van een groendak? Een van de meest gestelde vragen is of het dak wel geschikt is. Deze vraag is niet altijd makkelijk te beantwoorden. De geschiktheid is namelijk afhankelijk van verschil­lende factoren.

In dit artikel bekijken we deze factoren stuk voor stuk. De eerste vraag is dan welk type groendak je kiest.

Groene daken en sedumdaken

Een groendak is een dak bedekt met planten, mossen, bloemen, bomen of grassen. Maar een groendak is meer dan een tuin boven je hoofd. Zo zijn er verschil­lende soorten groendaken.

Bekend zijn de sedumdaken, waarbij het dak is voorzien van speciale matten met vetplanten. Maar ook de daktuin - ook wel een intensief groendak genoemd - is een variant die je steeds vaker ziet.

Het plaatsen van een groendak heeft diverse voordelen.

• De bio­diversiteit wordt verhoogd. Het groendak draagt bij aan de verscheiden­heid van plant- en diersoorten en biedt ruimte aan (zeldzame) insecten­soorten. Een sedumdak is bij­voorbeeld een voedsel­voorziening voor allerlei nuttige insecten.
• Groene daken gaan een stuk langer mee dan daken met een normale dakbedekking. Een bitumen dakbedekking gaat ongeveer twintig jaar mee. Een groendak kan tot wel zestig jaar blijven liggen.
• Een groendak verhoogt het de isolatie­waarde van het dak. Dankzij het groene dak kan het 's zomers binnenshuis wel 4 °C koeler zijn, wat tot wel 7% besparing op de energie­kosten voor een airco op kan opleveren. Maar ook geluiden van buiten worden beter tegen gehouden.
• Hemelwater (regen, sneeuw en hagel) wordt langzamer afgevoerd door het groendak. Dit ontlast de riolering bij hevige regenval.
• Wanneer je op een dak met sedummatten ook zonne­panelen laat plaatsen, verbeter je het rendement van de zonnepanelen. Doordat de lucht onder de panelen dankzij de vegetatie koeler is kan dit 6-8% meer energie opleveren.

Elders op onze website lees je meer over de diverse voordelen van het aanleggen van een groen dak.

Welk type groendak?

Er bestaan verschillende typen groendaken. Grofweg kunnen we deze verdelen in twee hoofd­groepen: intensieve en extensieve groene daken.

Een intensief groendak is vergelijk­baar met een normale tuin, maar dan op het dak. Daarom wordt dit type ook wel tuindak of daktuin genoemd. De beplanting bestaat vaak uit bomen, struiken en bodem­bedekkers. Maar ook kruiden en grassen komen veel voor.

Een intensief groendak heeft daardoor een veel dikkere opbouwlaag en weegt veel meer (soms tot wel 1500 kg/m2). Dit type groendak vraagt intensief onderhoud, net als een gewone tuin. Denk aan bewateren, snoeien, bemesten en onkruid wieden.

Een extensief groendak is voorzien van beplanting dat zichzelf grotendeels in stand kan houden en daardoor weinig onderhoud vereist. Meestal gaat het om planten zoals sedum, mossen en kruiden.

Een ander voordeel van dit type beplanting is dat bij een extensief groendak de draag­constructie van je dak veel minder wordt belast, omdat dit type groendak veel minder weegt dan een daktuin. Dit alles maakt de aanleg en het onderhoud van dit type groendak logischerwijs een stuk goedkoper.

Vaak is het extensieve sedumdak het meest geschikt en dit type komt ook het meeste voor. In dit artikel focussen we ons daarom op sedumdaken.

Iedereen kan een sedumdak aanleggen!

Je eigen groene dak aanleggen is heel een­voudig met onze doe-het-zelf pakketten. Complete pakketten voorzien van sterke, mooie sedum­planten inclusief alle beno­digde materi­alen en een duide­lijke handleiding.

Bezoek onze webshop voor een overzicht van de pakketten en bijbehorende materialen.

---

Bekijk Sedumpakketten

Wat is een sedumdak?

Sedumdaken zijn begroeid met vetplantjes (sedum) die vocht opnemen in hun bladeren en niet diep wortelen. Hierdoor hoeft de substraatlaag - de voedings­bodem voor planten - niet erg dik te zijn (maximaal 15 cm.). Er zijn wel 400 soorten sedumplanten, waaronder vele hybriden.

Sedum kan erg goed tegen felle zon en droogte, maar ook natte periodes zijn geen probleem. En doordat sedummatten zowel op platte als op schuine daken kunnen worden gelegd is het de ideale beplanting om een groendak mee aan te leggen. Bijvoorbeeld op de schuur, garage of uitbouw aan je woning.

Verschillende lagen

Het sedumdak bestaat uit verschillende lagen. Dit wordt ook wel de opbouw van een groendak­systeem genoemd.

De onderste laag van een sedumdak bestaat uit een waterdichte beschermlaag. Omdat de wortels van de sedum­planten niet constant in het water mogen staan, ligt hier bovenop een drainagelaag. Deze laag zorgt ervoor dat het regenwater richting de waterafvoer wordt geleid. Hierboven op komt een substraatlaag. Dit is de basis van de voedings­bodem voor de vetplanten. Als laatste wordt de sedummixmat gelegd.

In de praktijk zie je dat deze lagen vaak in de vorm van zogenaamde sedum­cassettes worden aangeboden. Dit zijn kant-en-klare (meestal plastic) bakken waarin de diverse lagen zijn aangebracht. Ook de sedum­plantjes zijn hierin geplant. Het voordeel van deze cassettes is dat je ze als een soort puzzel­stukken tegen elkaar aanlegt (of klikt, afhankelijk van het model). Hierdoor gaat het aanleggen van een groen dak een stuk sneller.

Minimale oppervlakte

Een groendak kan in principe al aangelegd worden vanaf een oppervlakte van één vierkante meter. De vraag is natuurlijk of je dat de moeite waard vindt.

Wanneer we het hebben over de oppervlakte van een groen dak meten we dit tussen de dakranden in. De opbouw van je groene dak eindigt namelijk bij de dakrand. De afwerking van de rand verschilt per dak en is afhankelijk van de constructie en de waterdichtheid.

Vegetatievrije zones

Vaak wordt er rondom de beplanting een zgn. vegetatie­vrije zone van ongeveer 10-20 cm. aangebracht. Op dit gedeelte wordt bewust geen substraat of begroeiing aangebracht. Dit heeft meerdere redenen.

• Het maakt je dak beter begaanbaar
• Het helpt bij de afvoer van overtollig regenwater
• Het voorkomt wegspoelen van substraat
• Het voorkomt opwaaien
• Het voorkomt dat planten onder de dakrand gaan groeien (uitgroei) waardoor lekkages kunnen ontstaan.
• Het zorgt er voor dat er minder snel brandoverslag kan plaatsvinden.

Vaak wordt bij de vegetatievrije zones gebruik gemaakt van scheidings­profielen van aluminium of kunsttof. Dit leg je om alle groene dakdelen. Hiernaast wordt dan een strook grind of tegels aangebracht. Dit voorkomt erosie van je dak­bedekking door de zon. Ook ga je verstoppingen tegen doordat substraat en klein materiaal zo minder snel in je afvoer komen.

Een alternatief op grind is olivijn. Een natuurlijk mineraal dat veel gebruikt wordt als alternatief voor grind, zand of kalk. Deze laatste bouw­materialen worden wereldwijd steeds schaarser. Olivijn kan net zoals bomen en planten CO₂ absorberen, en zet dit om in een onschadelijk zout. Een duurzaam alternatief dus.

Eis bij subsidie

De uiteindelijk te vergroenen oppervlakte verschilt natuurlijk per locatie en is ook afhankelijk van je budget. De oppervlakte speelt ook een rol wanneer je gebruik wilt maken van gemeen­telijke subsidies voor het aanleggen van een groen dak.

Om in aanmerking te komen voor subsidie zijn er vaak eisen t.a.v. de minimaal aan te leggen groene oppervlakte. Doorgaans ligt dit rond minimaal 6-10 m². Deze eisen kun je terug vinden op de website van je gemeente of provincie. Elders op onze site lees je meer over subsidies voor groene daken (zie link hieronder).

Plat of schuin dak?

De dakvorm is erg bepalend bij de aanleg van je sedumdak. Daken zijn er in allerlei soorten en maten. Bij de aanleg van een groendak maken we onderscheid tussen platte en schuine daken.

Plat dak

Een plat dak bestaat uit - je raadt het al - een horizontaal dakvlak. Ze moeten wel voorzien zijn van een (zeer kleine) hellingshoek zodat het water er af kan lopen. De helling mag maximaal 3 graden zijn om het dak een plat dak te noemen. Is de hellings­hoek hoger, dan spreek je van een hellend plat dak of flauw hellend dak. Heeft het dak een helling van meer dan 15 graden, dan spreken we over een schuin dak (lessenaarsdak of zadeldak).

Een plat dak is de meest ideale dakvorm om een sedumdak op aan te leggen. Het water loopt niet zo snel weg als op een schuin dak en het dak zal ook niet gaan verschuiven.

Schuin dak

Ook op een hellend (schuin) dak kun je sedumplanten laten groeien. Het aanleggen van een sedumlaag op een schuin dak vraagt wel iets meer aanpassingen en voor­bereidingen dan bij een plat dak.

Uitdroging

Zo zal een vegetatielaag op een schuin dak eerder uitdrogen, doordat regenwater op een schuin dak sneller wegloopt. Het is in die gevallen verstandig om een dikkere substraat­laag aan te leggen, zodat er meer voeding en water beschikbaar blijft in perioden van droogte (waterbuffer).

Bij daken schuiner dan 15° zul je ook regelmatig extra water moeten geven in perioden van droogte. In deze situaties zou je een irrigatiesysteem kunnen overwegen (beregenings­installatie of volauto­matische druppel­irrigatie).

Naast de gangbare groendak­systemen bestaan er ook systemen met een extra geïntegreerd water­reservoir in de drainagelaag. Op deze manier heb je ook voldoende water voor je planten bij langdurige droogte.

Verschuiving

Bij daken schuiner dan 35° moet je daarnaast ook oplossingen aanbrengen om afschuiving te voorkomen. Omdat er bij een schuin dak meer gewicht op op het onderste deel komt is het van belang dat je dak dit kan dragen (afschuif­belasting).

Tot slot moet het eventueel aanwezige isolatie­materiaal in je dak bestand zijn tegen samenpersing. Werken met zachte materialen zoals steenwol wordt dan ook afgeraden. Over het gewicht van een sedumdak en verschuiving lees je hierna meer.

Hellingshoek 5°-35°

Bij een hellingshoek tot ongeveer 35 graden kun je doorgaans nog werken met de standaard sedum­cassettes of -matten. Bij daken schuiner dan 15 graden is het verstandig om extra maatregelen om verschuiving te voorkomen aan te brengen. Bijvoorbeeld middels groendakribbels. Dit zijn speciale kunststof­strippen die op het dak worden gemonteerd.

Zoals we hierboven al aangaven dien je gebruik te maken van sedummatten met een dikkere substraatlaag (50 mm of meer). Hierdoor voorkom je dat de voedingslaag te snel uitdroogt. Dit zal bij schuinere daken waar­schijnlijk niet voldoende zijn om ook in drogere perioden voldoende voeding te bieden. Houd er dus rekening mee dat je zo nu en dan moet bemesten en extra water moet geven.

Hellingshoek 35°-60°

Heeft je dak een hellingshoek groter dan 35 graden? Dan zijn speciale verankeringen om verschuiving te voorkomen vereist. In de praktijk wordt hiervoor gebruik gemaakt van een anti-afschuifsystemen in de vorm van substraat­rasters of kunststof­wapening. Door deze aan elkaar te koppelen ontstaat er een stijf vlak op het dak met een goed draagvlak.

Ook bij dit type daken is het van belang om te werken met een dikkere substraatlaag, zodat de sedummatten te allen tijde voldoende voeding krijgen.

Zeer schuine daken (60° + )

Het aanbrengen van een sedumdak op een heel schuin dak vraagt om een goed doordachte aanpak. Het is in ieder geval geen doe-het-zelf-klusje. Toch zien we steeds vaker sedummatten op zeer schuine ondergronden.

Er zijn inmiddels bedrijven die sedumdaken op ondergronden met hellingen tot wel 90° kunnen aanbrengen. In deze gevallen moet je werken met technieken en bouwkundige oplossingen die het systeem tegen afschuiving behoeden. Hiervoor zijn diverse oplossingen beschikbaar, zoals (kunststof) substraatrasters/-roosters.

Ook de gebruikte sedummatten zijn bij zeer schuine daken anders dan bij een plat dak. Deze matten zijn bijvoorbeeld gekweekt op kokosbasis en zijn naast het substraatmengsel al voorzien van bewapening. En wordt er gebruik gemaakt van sedumsoorten die prima op een schuin oppervlak groeien.

Substraatplaten

Voor sedumbeplanting op schuine ondergronden worden er soms ook substraat­platen gebruikt. Dit zijn dikke steenwol­platen (50 mm of meer) die als voedings­bodem functioneren. Deze worden ook gebruikt in bijvoorbeeld de champignon­teelt. Het voordeel van deze platen is dat ze lichtgewicht zijn en een goede stijve onderlaag bieden. Het nadeel is dat je meer moet bemesten, omdat steenwol­platen niet een volwaarige voedingsbodem zijn.

Voor het aanleggen van een sedumdak op een schuin dak zijn er dus inmiddels diverse oplossingen. De hoogte en hellingshoek zijn hierbij van grote invloed als het gaat om verschuiving en de gewichts­verdeling. Dit vraagt om de nodige deskundig­heid en een goede voorbereiding. Laat dit dus bij voorkeur door een ervaren en profes­sionele partij uitvoeren.

Gewicht

Misschien wel de belangrijkste factor bij de vraag of jouw dak geschikt is voor een sedumdak, is het gewicht. Bij het bepalen van het gewicht speelt het soort en de dikte van de substraat­laag een grote rol. Hoe dikker deze laag is, hoe hoger het gewicht.

Wil je het gewicht van een sedumdak uitrekenen? Dan kun je het beste uitgaan van het zwaarste scenario, het scenario waarin een groendak verzadigd is.

Waterverzadigde gewicht

Wanneer we het hebben over het totale gewicht kijken we altijd naar de gehele opbouw van het groendak­systeem. Om dit uit te rekenen moet je naast naar de dikte van de lagen ook rekening houden met extra gewicht door regen, vorst en sneeuw. Dit noemen we het water­verzadigde gewicht van het groendak.

De substraatlaag vormt voor 80% het waterbergend vermogen van het groendak. Deze laag werkt namelijk als een spons, waardoor water zich bij extreme regenbuien of vorst zich tijdelijk kan ophopen. De dikte van deze laag wordt mede bepaald door het soort beplanting.

Het water­verzadigde gewicht wordt naast door de substraatlaag ook bepaald door:

• Het al dan niet gebruiken van substraatplaten/waterbufferings­platen van minderale wol, als alternatief op gewone substraatlagen. Deze zijn zijn lichter dan een gewone substraat­laag, maar tegelijk ook een minder goede voedings­bodem.
• De beplanting zelf. Een intensief groendak met bomen en planten weegt meer en vraagt om een dikkere substraatlaag dan een extensief sedumdak.
• De afvoer van regenwater is ook van invloed. Je kunt het water­verzadigde gewicht deels beperken door te zorgen voor een goede afwatering. Zorg er bijvoorbeeld voor dat het regenwater op het laagste punt van het dak in de regenpijp loopt en voorkom verstop­pingen, bijvoorbeeld door een bolrooster in de regenpijp te plaatsen.
• Ook zijn er verschil­lende typen drainage­matten (met of zonder water­bergende eigen­schappen).

Een standaard sedumdak heeft in de praktijk een verzadigd gewicht tussen de 80 kg/m² tot 150 kg/m².

Wateropslag per m² eis bij subsidie

Het waterbergend / waterbufferend vermogen van je sedumdak is een belangrijke eis bij (gemeentelijke of provinciale) subsidies. De overheid subsidieert de aanleg van groene daken omdat dit een oplossing biedt bij hevige regenval. Dankzij de groendaken wordt er meer hemelwater tijdelijk opgenomen en vertraagd afgevoerd. Op deze manier wordt de riolering minder belast. De meeste subsidie­regelingen eisen een waterbergend vermogen van minimaal 20-25 liter per m².

Hellend dak

Naast het gewicht als verticale belasting, speelt bij een schuin dak met name de schuine belasting een rol. De schuine belasting is een optelsom van de gewichten die van boven naar beneden opgestapeld worden. Doordat je materiaal boven elkaar op het schuine dak plaatst, krijg je te maken met een versterkt effect (schuin) naar beneden. Dit kan met name bij hellende daken tot grote druk op de onderste delen van het dak leiden. Indien de onderlig­gende constructie hier niet op is berekend, kunnen vegetatie­lagen op een hellend dak zelfs gaan schuiven.

Lichtgewicht oplossingen

Tegenwoordig zijn er ook speciale lichtgewicht sedumdak-oplossingen. Een lichtgewicht sedumdak is met 45-50 kg per m² (verzadigd) bijna de helft lichter dan een regulier groen sedumdak.

Deze lichte systemen hebben vaak speciale een drainage- of absorptielaag en een dunnere substraatlaag. Daardoor is er meer onderhoud nodig (water, bemesting) en heeft het dak minder water­bufferend vermogen. Het laatste punt is belangrijk bij subsidies (!). Zoek dit dus eerst goed uit indien er in jouw gemeente subsidies voor een groen dak zijn.

Met een lichtgewicht systeem kun je dus ook op bij­voorbeeld schuurtjes en oudere / minder sterke daken alsnog een fraai groen dak aanleggen. Vaak zijn de kwalitatief hoogwaardige lichtgewicht-oplossingen wel iets duurder dan normale sedumdaken.

Kan je dak het gewicht aan?

Het kan lastig zijn om er achter te komen of het dak sterk genoeg is voor het complete groendak­systeem. Wanneer je op dit moment grind op het dak hebt liggen wordt het al een stuk makkelijker. Een dak bedekt met ongeveer 5 cm grind is namelijk bijna net zo zwaar als een sedumdak. Heb je minder dan 5 cm grind, dan is een licht­gewicht sedummat misschien wel mogelijk. (N.b. je moet wel eerst het grind verwijderen. Een groendak op een grindlaag leggen kan niet.)

Heb je geen grind op het betreffende dak, dan wordt het berekenen van de draagkracht complexer. In veel gevallen is het verstandig hiervoor een specialist zoals een dakdekker of constructeur in te schakelen. Er moet dan namelijk gekeken worden naar de dak­constructie.

Dakconstructie

Wanneer je het gewicht van je groendak­systeem hebt berekend moet er gekeken worden of de constructie van het dak goed genoeg is. Een lastige vraag, want geen enkel dak is immers hetzelfde. En al weet je de materialen waaruit de dak­contructie is opgebouwd, een precieze berekening van de draagkracht is een hele rekensom.

Draagkracht berekenen

De draagkracht verschilt per dak. Voor platte daken geldt bij­voorbeeld een andere draagkracht dan voor schuine daken. Wil je de draagkracht van jouw dak berekenen, dan zul je eerst een aantal dingen moeten opzoeken, opmeten en uitrekenen.

Wanneer je over bouwtekeningen van het dak beschikt wordt dit al een stuk makkelijker. In veel gevallen zijn deze voorzien van informatie over de draagkracht.

Bij het berekenen van de draagkracht kijk je o.a. naar:

• Het materiaal dat is gebruikt. Heb je een betondak? Deze constructies kunnen het zwaarste type groendak dragen. Bij een dak met houten balken zul je de draagkracht moeten berekenen.
• De overspanning (inclusief muurdikte). Dit is de afstand tussen twee steunpunten
• De balkmaat van de steunbalken.
• De (hart-op-hart)afstand tussen de steunbalken. Dit is de afstand tussen het middelpunt van de ene steunbalk en het middelpunt van een andere steunbalk .
• Het constructietype en de bouwperiode van het dak. Gebouwen of aanbouwen gebouwd nà 1970 hebben bijvoorbeeld in de regel voldoende draagkracht om een  sedumtapijt van 85 kg/m² verzadigd gewicht te kunnen dragen. 
• De staat van de dakconstructie.

Variabele belasting

Vergeet niet ook rekening te houden met de variabele  belasting van het dak. Want naast de vaste belasting van het groendak­systeem zelf, zijn er ook externe factoren die het dak zwaarder kunnen maken. Dit wordt variabele of verander­lijke belasting genoemd.

Dit variabele gewicht bestaat uit belasting door wind, sneeuw regenwater, personen en voorzieningen zoals airco's en zonnepanelen. Vooral sneeuw­belasting is een belangrijke factor (ook al zien we steeds minder sneeuw in Nederland). Dit extra gewicht kan oplopen tot wel 50 kg per m². Meer informatie variabele belasting berekenen.

Vraag een expert

Om er zeker van te zijn dat jouw dak sterk genoeg is voor een groen dak, kun je het beste een constructeur of bouwkundig adviseur inschakelen. Deze kunnen je helpen met een constructie­berekening, maar ook met een inspectie en inmeting van je dak.

Bij een dergelijke dakinspectie wordt de staat van het dak en de constructie beoordeeld. Soms is dit slechts een visuele inspectie, waarbij enkel van buitenaf gekeken wordt naar zaken zoals dakbedekking, gevels, waterhuis­houding en eventuele lichtkoepels e.d. Deze inspecties worden door sommige bedrijven zelfs gratis aangeboden. Bij een uitgebreider onderzoek wordt er ook een uitgebreide constructie­berekening gemaakt. In dit geval kunnen de kosten voor een dergelijke dakcheck oplopen tot in de honderden euro's.

Dakbedekking en waterdichtheid

Is de draag­constructie van je dak voldoende om een sedumdak te dragen? Dan is het zaak om te kijken naar de dakbedekking. De dakbedekking - ook wel dakbekleding genoemd - is een beschermende laag die op een plat of hellend dak wordt aangebracht. Deze laag kan met allerlei materialen aangelegd zijn.

Het is erg belangrijk dat deze onderlaag wortel­werend en waterdicht is. Voordat je een groendak plaatst moet je er dus zeker van zijn dat je dakbedekking in orde is. Is je het dak toe aan reparatie of vervanging? Dan kan dit dus een perfect moment zijn om ook een groendak aan te leggen. 

Bitumen en EPDM

Bij een plat dak zijn bitumen, PVC en EPDM de bekendste materialen. De meeste bestaande platte daken in Nederland zijn voorzien van bitumen, een op aardolie gebaseerde dakafdichting. Wanneer het dak al wat ouder is  en een grijs-zwarte kleur heeft, is de kans groot dat het om bitumen gaat. Niet alle varianten op dit type dakbedekking zijn standaard wortel­bestendig. Een bestaande bitumenlaag wat al geruime tijd op het dak ligt, is dus niet per definitie geschikt als ondergrond voor een groen dak.

Is je dakbedekking al wat ouder? Om daken met een bitumen bedekking op leeftijd geschikt te maken voor het groene dak kun je een paar dingen doen:

• Indien het oude bitumendak toe is aan vervanging, is de beste oplossing deze eerst te vervangen met een nieuwe dak­bedekking van EPDM. Deze duurzame, synthetische rubbers zijn beter geschikt als ondergrond voor je groendak. EPDM is wortel­bestendig, aangezien deze synthe­tische rubber van nature ondoor­dringbaar is voor fijne planten­worteltjes. Daarnaast gaat dit materiaal meer dan 50 jaar mee. Het dak voorzien van een nieuwe EPDM-dakbanen kost gemiddeld zo'n €30 - €50 per m².
• Recentelijk zijn er ook steeds meer bitumenmaterialen die wel wortelwerend zijn. Deze worden vaak als zodanig (wortelwerend) verkocht. Het is dus ook goed mogelijk je dak opnieuw te bekleden met bitumen, wat iets kan schelen in de prijs t.o.v. EPDM. Vraag dan wel specifiek om wortelwerende variant bij het bedrijf dat de dakbedekking komt installeren.
• Indien de bitumen dakbedekking recent is aangelegd en nog in goede staat (waterdicht) is, kun je er ook voor kiezen hier speciale wortel­werende folie op te leggen. Deze folie wordt dan als onderste laag aangebracht, onder de drainagelaag. Op die manier kun je een bitumendak alsnog wortelwerend en dus geschikt voor een groen dak maken. Wortel­werende folie kost ongeveer €4 - €5 per m2.

Gaat het om een nieuwbouwwoning of nieuwe uitbouw? Dan is de kans groot dat de dak­bedekking al is voorzien van een wortel­werende laag. Een dak van waterdicht
beton is ook wortelvast en heeft geen wortelwerende folie nodig. 

Andere soorten: dakpannen, golfplaten of zink

Is je dak voorzien van dakpannen, golfplaten of zink? Dan kun je hierop niet zomaar een sedumdak aanleggen. Zinken daken kunnen bijvoorbeeld niet tegen de zuren die uit de vegetatie komen. Daarnaast is zink niet voldoende waterdicht.

Bij een dak met dakpannen zul je de oude dakpannen eerst moeten verwijderen. Het beste moment om een groendak aan te leggen is dan dus het moment dat je dakpannen toe zijn aan vervanging.

Tegenwoordig zijn er ook speciale groen­dakpannen. Dit zijn dakpannen (vaak van kunstof) die voorzien zijn van een substraat­laag met sedum­beplanting. Deze kunnen naast de bestaande dakpannen worden aangebracht. Deze oplossingen kunnen op schuine daken van 20º tot 55º worden aangebracht en zijn te combineren met de gebrui­kelijke hulpstukken van een pannendak.

Daken met golfplaten zijn door het gewicht van een sedumdak doorgaans niet geschikt. Er zijn uitzon­deringen, zoals bij­voorbeeld vezelcement golfplaten van het merk Eternit. Deze bestaan uit een samen­stelling van cement en kunststof vezels. De bovenste laag van dit type golfplaat is voorzien van een beschermlaag.

Schaduw

Ook de ligging van je dak speelt een rol bij de vraag of je dak geschikt is. Een sedumdak word idealiter op een plat dak met veel zon geplaatst (minimaal 4 tot 6 uur per dag zon). Een volgroeid sedumdak heeft weinig water nodig en bij veel zonlicht gaan bloemen uitbundiger bloeien. Dit alles resulteert in een gezonder en voller sedumbed. En uiteraard is de zon ook nodig voor het foto­synthese­proces, waarbij CO₂ wordt omgezet in zuurstof en glucose.

Krijgt je sedumdak te weinig zonlicht? Dan kan het dak (de substraatlaag) te lang nat blijven. Hierdoor verzwakken de planten en kunnen ze in het ergste geval afsterven. Daarnaast kunnen de plantjes zich gaan uitrekken in de richting van de zon, of gaan bladeren verder uit elkaar groeien. Met als gevolg een minder mooi (vol) sedumbed.

Gelukkig zijn er ook veel sedumsoorten zijn die het met minder zonlicht kunnen doen. Dit zijn bijvoorbeeld groene soorten zoals Aloë, Haworthias en Gasterias. Deze vetplanten zie je ook vaak binnenshuis. Ook siergrassen en kruiden kunnen het goed doen in de schaduw.

Heb je een dak dat een groot deel van de dag in de schaduw ligt? Ga dan dus op zoek naar een combinatie met planten­soorten die ook bij weinig zonlicht functioneren. Bij­voorbeeld een sedum-grassen-kruidenmix.

Waterafvoer

Als gevolg van klimaat­verandering zien we in Nederland steeds heftigere regenbuien. Met name in stedelijke gebieden kan het riool al dit hemelwater niet altijd goed verwerken. Met overlast zoals verstop­pingen en onder­gelopen kelders als gevolg. Een groendak is een perfect middel om deze regenwater­problemen te beperken, doordat regenwater wordt vastgehouden en doorgegeven aan de vegetatie. Dit noemen we het buffereffect.

Met het aanleggen van een groendak verandert de afvoer­capaciteit van hemelwater ten opzichte van een dak met normale dakbedekking. Dankzij de aanleg van een groendak gaat nog maar 10-50% van het regenwater naar het riool. De rest wordt door de substraat­laag opgenomen en door verdamping terug gebracht in de atmosfeer. De hoeveelheid water die in een groendak wordt opgeslagen is afhankelijk van de dikte van de substraatlaag, het soort planten en de drainage-oplossing.

Tips waterafvoer i.c.m. een groendak

Het resterende deel aan regenwater moet alsnog worden afgevoerd. Het is dus van belang bij de aanleg van je sedumdak ook rekening houden met een goede waterafvoer. Hiermee voorkom je verstoppingen en lekkages. 

• Leg een vegetatievrije zone aan (zie hoofdstuk Minimale oppervlakte). Bij­voorbeeld middels een grindrand rondom de vegetatie. Dit voorkomt dat substraat en kleine materialen de afvoer verstoppen.
• Zorg bij een plat dak voor voldoende verloop/afschot. Een plat dak moet volgens het bouwbesluit een afschot hebben van minimaal 1,6% om regenwater goed te kunnen afvoeren.
• Leg een noodoverloop (of noodoverstort) aan om ook bij extreme hoosbuien het water te kunnen verwerken. Zorg dat deze 2-3 cm boven het groendak uitsteekt.
• Zorg ervoor dat de opstand van het dak hoog genoeg is (minimaal 120 mm boven de bovenste afwerklaag). Zo voorkom je dat water komt op plekken waar het niet moet komen. Lukt dat niet, breng dan minimaal rondom een vegetatie­vrije zone aan.
• Controleer welke eisen de gemeente stelt aan de hemel­waterafvoer. Soms kan een groendak (met vertraagde afvoer op het riool) strijdig zijn met het gemeen­telijk rioleringsplan.
• Controleer meerdere keren per jaar of water goed wegloopt en of er geen verstop­pingen zijn. Maak het afvoersysteem regelmatig schoon.
• Werk met bladroosters, -vangers of -korven om verstop­pingen te voorkomen. (zie voorbeelden hieronder)

Een goede waterhuishouding is essentieel voor het behoud van zowel het groendak, als van de onderlig­gende dakbedekking en -constructie. Bij het ontwerpen van je groendak­systeem is het dus belangrijk hier goed naar te kijken.

Retentiedaken

Retentiedaken - ook wel polderdaken of blauwe daken genoemd - zijn daken die grote hoeveelheden water kunnen vasthouden. Vaak zijn deze daken voorzien van speciale water­bergende kratten.

Dankzij deze oplossingen kan in dichtbebouwde gebieden regen­wateroverlast worden beperkt. Bij waterretentie wordt het regenwater namelijk vertraagd afgevoerd naar het riool. Een verschil met de buffer­functie van een gewoon groendak, waarbij water juist grotendeels wordt vastgehouden.

Retentiedaken kunnen onder een groendak worden aangelegd en zijn een stuk zwaarder dan een normaal sedumdak. Extra belasting van 300-500 kg/m² is niet ongewoon. De meeste daken zijn hiervoor dan ook niet geschikt.

Meer informatie over water­retentie­systemen op de website van Nophadrain

Onderhoud en toegankelijkheid

Het is natuurlijk de bedoeling dat je jarenlang geniet van je groene dak. Daarom is het van belang dat je bij het ontwerp en aanleg van je sedumdak ook rekening houd met de toeganke­lijkheid en het onderhoud van je groene dak.

Want hoewel een sedumdak onderhoudsarm is, zul je toch een aantal keer per jaar het dak op moeten voor onderhoud. Denk bijvoorbeeld aan bemesten, het verwijderen van onkruid en het schoonmaken van de afvoeren. Zorg er daarom voor dat je het groendak veilig kan betreden en je belangrijke punten voor het water­afvoersysteem bereikbaar zijn voor inspectie en onderhoud.

Tijdens zeer droge perioden is het daarnaast van belang om - zeker bij een net aangelegd groen dak - extra water te geven. Sproeien kan gewoon met de tuinslang. Let er wel op dat je alle delen van je groendak bereikt. Bij een volgroeid groendak met een goede water­huishouding is deze noodzaak minder aanwezig.

Meer over het onderhoud van groene daken lees je in ons artikel over het jaarlijks onderhoud van sedumdaken.

Slot

Een goed aangelegd sedumdak is een sieraad voor je tuin en kan met weinig onderhoud meer dan 50 jaar probleem­loos meegaan. In veel gevallen is een sedumdak goed zelf aan te leggen. Veel gemeenten geven zelfs subsidie voor de aanleg van een groendak. Of dit voor jouw gemeente ook het geval is kun je opzoeken via de website Groene­subsidiewijzer.

Of je het nu zelf aanlegt of dit laat doen door een professioneel bedrijf, ieder groendak­project begint altijd met de vraag: is het betreffende dak geschikt?

In dit artikel keken we naar de eisen waaraan je dak moet voldoen voor het aanleggen van een sedumdak. Een lastig onderwerp, want de vraag of het dak geschikt is is niet altijd makkelijk te beantwoorden.

Gaat het om nieuwbouw? Dan kun je vanaf het begin rekening houden met de aanleg van een extensief groen dak. Bij bestaande bouw zul je in jouw specifieke geval moeten beoordelen of een groendak (en welk type) kan worden geïnstalleerd.

Zo moet je rekening houden met een wortelwerende onderlaag, moet het dak waterdicht zijn is en is het belangrijk om goed na te denken over de afvoer van overtollig regenwater. Dit is nog te overzien. Het wordt ingewik­kelder als je moet gaan uitrekenen of de dakcon­structie het gewicht van een sedumdak wel kan dragen.

Het gewicht van een sedumdak is een permanente belasting op een dak en heeft daardoor een langdurig effect. Een regulier sedumdak kan bijvoorbeeld al snel meer dan 80 kg per m² wegen (in natte perioden). Het is dus van belang te weten hoeveel het sedumdak in jouw geval weegt en of je dak­constructie het gewicht kan dragen.

Een standaard antwoord op deze vraag is niet te geven. Geen dak of situatie is immers hetzelfde. En op het gebied van dak­constructies voor uitbouwen, schuren, dakkapellen en garages zijn er weinig algemene standaarden. Het is bij twijfel daarom verstandig om een profes­sionele constructeur of bouwkundig adviseur in te schakelen. Deze kan op basis van bouw­tekeningen, afmetingen en een inspectie helpen bij de vraag welke permanente belasting je dak aan kan.

Kies dan bij voorkeur een professional met het GroenKeur keurmerk. Het GroenKeur van Stichting Bouw Research (SBR) is een richtlijn die ontworpen is om foutieve constructies bij groene daken te voorkomen. Op de website groenkeur.nl vind je een overzicht met gecerti­ficeerde bedrijven. Geeft deze inspectie je groen licht? Dan wordt het tijd om met de aanleg van het sedumdak te beginnen!

Gratis gesprek met onze experts

Is mijn dak geschikt? Wat is voor mij de beste oplossing? Wat zijn de subsidie­mogelijk­heden? We begrij­pen dat een groendak een belang­rijke aankoop is die vragen op kan roepen. We helpen je graag hierbij.

Overweeg je een groendak, maar zit je nog wel met een aantal vragen? Onze groendak experts be­ant­woorden ze graag! Vraag nu een gratis advies­gesprek aan en ontdek wat de moge­lijk­heden zijn voor jouw dak.

---

Gratis adviesgesprek aanvragen Adviesgesprek aanvragen