Het nieuwe energielabel voor woningen. Wat verandert er in 2021?

Vanaf 1 januari 2021 zijn er veranderingen doorgevoerd in het energielabel voor woningen. Met het vernieuwde label krijg je een beter en betrouwbaarder inzicht in het energie­verbruik van een woning. De bekende energielabel­letters blijven bestaan, maar hoe het label tot stand komt is veranderd. In dit artikel gaan we dieper in op het vernieuwde energielabel en hoe je deze kunt aanvragen.

Wat is het energielabel voor woningen?

Het energielabel is een van de vier tools om duurzaamheidsprestaties van woningen en gebouwen te definiëren. Naast het energielabel zijn ook BREEAM-NL, LEED en GPR duurzaam­heids­labels die iets zeggen over hoe duurzaam een gebouw is. Deze zogenaamde gebouw­indicatoren benaderen de prestaties van elke woning vanuit een andere hoek. Elk label hanteert hierbij een eigen meetmethode en scoresysteem.

Het energielabel is het bekendste meetinstrument en richt zich vooral op de energie­zuinigheid van een woning. 

Verplicht voor eigenaar en verhuurder

Met een energielabel wordt aangegeven hoe energie­zuinig een woning is. Dit label komt goed van pas bij het kopen of huren van een huis. Hoe hoger het label, hoe zuiniger de woning.

Het hebben van een energielabel als woning­eigenaar of -verhuurder is in Nederland verplicht, wanneer je de woning te koop zet of gaat verhuren. Heb je deze niet, dan kun je een boete krijgen. Ook in een verkoop- of verhuuradvertentie van een woning moet de labelklasse van een geldig afgegeven energielabel worden vermeld.

N.b.: tot 1 juli 2021 zal er nog niet op laatst­genoemde verplichting worden gehand­haafd. Dit geldt alleen als er nog geen geldig energielabel is afgegeven. Advertenties voor gebouwen waar al een geldig energielabel voor is afgegeven, moeten het energielabel wel vermelden.

Er zijn enkele uitzonderingen op deze verplichting, zoals voor beschermde monumenten (volgens de Erfgoedwet) of gebouwen voor religieuze activiteiten. De volledige lijst van uitzonderingen vind je op rijksoverheid.nl. 

De ILT (Inspectie Leefomgeving en Transport) controleert sinds 2015 op de aanwezigheid van een definitief energielabel bij de verkoop, verhuur of oplevering van woningen. Bij het ontbreken van het label kan de ILT een bestuurlijke boete geven. Deze kost gemiddeld 190 euro. Kijk voor meer informatie over de boetes op de site van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) of lees verder.

Energielabel­letters

De energielabelletter wordt bepaald op basis van het fossiele energiegebruik, uitgedrukt in kilowattuur per vierkante meter jaar. Deze fossiele energie komt van kolen, olie en aardgas. Hoe minder fossiele energie de woning gebruikt, hoe hoger het energielabel.

De labels zijn geïndexeerd aan de hand van letters. Waarbij G het laagste label is en A het hoogst. Deze letters geven de mate van energie­zuinigheid van de woning aan. Een woning met de letter A is energie­neutraal. Een woning met energielabel G is dit juist niet en heeft een zeer hoog energie­verbruik. 

Nieuwbouw­woningen kunnen zich onderscheiden met één of meer plusjes achter de A.

Voordelen van het energielabel

Het hebben van een hoog energielabel kent verschillende voordelen, de belangrijkste zijn:

• Een hoger energielabel verhoogt de waarde van je woning.
• Een hoger energielabel zorgt voor een lagere energierekening.
• Een woning met een hoger label kent meer wooncomfort.

Hogere woningwaarde

Hoe hoger het energielabel, hoe meer je woning waard is. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Tilburg en Maastricht. Een woning met energielabel A kan de woningwaarde wel met zevenduizend euro verhogen. Daar tegenover staat dat een huis met energielabel G gemiddeld voor veertienduizend minder verkocht wordt, dan een huis met energielabel D. Tenslotte worden huizen met een hoog energie­label doorgaans ook sneller verkocht, dan huizen met een laag label.

Benieuwd welke (duurzame) maatregelen het meeste invloed hebben op de woningwaarde? Je leest het in ons artikel over duurzame maatregelen. 

Lagere energierekening

Energiebesparende maatregelen zijn ook nog eens goed voor de portemonnee. Met de aanleg van onder andere zonnepanelen of het isoleren van jouw woning, kun je de maandelijkse energierekening flink laten zakken.

Meer wooncomfort

Uit onderzoek van de Rekenkamer Amsterdam is gebleken dat er grote verschillen zijn in wooncomfort, afhankelijk van welk energielabel een woning heeft. Zo hebben woningen met lagere energielabels (met name F en G) vaker problemen met tocht en energieverlies, dan woningen met een zuiniger label. Een huis met een hoog energielabel is doorgaans makkelijker warm te krijgen en blijft in de zomer juist eerder koel.

Met het wonen in een woning met een hoog energielabel zijn ongemakken als te koude temperaturen, vochtigheid, tocht en lang wachten op warm water dus verleden tijd.

Soorten energielabels

Energielabels worden dus aangegeven met letters. De hoogte van het label hangt af van de duurzame maatregelen die getroffen zijn voor de woning. Het energielabel kent een index van G (rood) naar A (groen).

Hierbij is A energie­neutraal. Dit houdt in dat een woning meer of minimaal evenveel energie opwekt dan dat er wordt verbruikt. Een woning met energielabel G heeft een zeer hoog verbruik. Dit betekent dat de CO₂ uitstoot voor deze woning hoog ligt en het een hogere energierekening heeft.

Voorlopig en definitief energielabel

Elke woning in Nederland heeft in 2015 een voorlopige indicatie van een energielabel gekregen. Dit voorlopig energielabel is een inschatting op basis van de meest voorkomende woonkenmerken. Denk hierbij aan het bouwjaar, het woningtype en de oppervlakte van de woning. 

Een definitief energielabel kan verschillen van een voorlopig label. Dit definitieve label komt tot stand op basis van gegevens over energiezuinigheid van die specifieke woning. Wil je in aanmerking komen voor een definitief energielabel, dan moet je een aanvraag doen bij de overheid. Dit gebeurt in de praktijk vaak pas bij de verkoop.

Ongeveer 60% van de voorlopige energielabels is lager dan het uiteindelijk geregistreerde energielabel. Het aanvragen van een definitief energielabel kan dus waardevol zijn voor woningeigenaren.

Het energielabel tot 2020

Vóór 1 januari 2021 waren er twee methoden voor het bepalen van het energielabel van een woning, afhankelijk van of het een huur- of koopwoning betrof. 

Huurwoningen

Voor een huurwoning werd voorheen het energielabel vastgesteld op basis van de Energie-Index (EI). Deze index is gebaseerd op ongeveer 150 woningkenmerken. Het indexeren gebeurde door een gediplomeerd inspecteur, die de huurwoning op locatie moest bekijken. Deze methode is per ingang van 1 januari 2021 komen te vervallen.

Koopwoningen

Bij een koopwoning kon je het definitieve energielabel aanvragen via de site energielabel­voorwoningen.nl. De eigenaar gaf hierbij zelf de belangrijkste kenmerken van zijn woning op, aangevuld met de nodige documentatie. Vervolgens werd deze aanvraag door een erkend deskundige op afstand gekeurd. Deze methode heet het Vereenvoudigd Energielabel (VEL). 

Waarom is het energielabel veranderd?

Afgelopen jaren is er veel kritiek geweest op de manier waarop energielabels tot stand kwamen. Het voormalige energielabel was niet erg betrouwbaar. Bij het toekennen van het definitieve energielabel werd er bijvoorbeeld niet doorgevraagd naar de specificaties van genomen maatregelen. Ook werd er wel gekeken naar de gevelisolatie van een woning, maar weer niet naar de hoeveelheid isolatie.

Dankzij de veranderingen van het nieuwe energielabel krijg je een betrouwbare en duidelijke indicatie van hoe zuinig je woning is en wat de verbeteradviezen zijn. 

Europese regelgeving

Sinds 2008 is het energielabel verplicht bij de bouw, verkoop of verhuur van een woning. Dit is in lijn met de herziening van de Europese richtlijn energieprestatie gebouwen (afgekort EPBD), waarmee men onder meer hoopt het Klimaatakkoord van Parijs te halen.

De REPG richtlijn verplicht lidstaten om lange termijn renovatie­strategieën vast te stellen. Deze strategieën moeten ervoor zorgen dat vóór het einde van 2050 alle gebouwen in Nederland energie-efficiënt en koolstofvrij worden. Ook moet het de transformatie van bestaande gebouwen in bijna energie-neutrale gebouwen bevorderen.

Het kabinet wil daarom uiterlijk in 2030 anderhalf miljoen woningen van het aardgas af hebben, zo staat in het Nederlandse Klimaatakkoord. Het energielabel dat tot 2020 gold geeft te weinig inzicht in hoeverre een woning klaar is voor deze energie­transitie. Het nieuwe duurzaamheids­label doet dat wel.

Uit onderzoek van Calcasa – een onafhankelijk technologiebedrijf gespecialiseerd in onder andere waardebepaling voor woningen – blijkt dat het op dit moment vooral nog de nieuwbouwwoningen zijn die duurzaam zijn. Er is dus nog een lange weg te gaan om deze doelstellingen te behalen.

Het nieuwe energielabel vanaf 2021

Vanaf 1 januari 2021 is het ‘oude’ energielabel vervangen door een vernieuwd energielabel. Ook de methode waarmee het label bepaald wordt veranderd. Daarnaast is het zelf online aanvragen van een "Vereenvoudigd Energielabel" niet meer mogelijk.

De nieuwe energielabels zijn net als de oude tien jaar geldig (vanaf registratiedatum). Dit verandert dus niet voor energielabels die vóór 1 januari 2021 geregistreerd zijn. 

Met het nieuwe label zijn er meer belangrijke veranderingen doorgevoerd. Zo is er een nieuwe bepalingsmethode, is een bezoek van een energie-adviseur verplicht en liggen de kosten voor het aanvragen veel hoger.

Nieuwe bepalingsmethode

De oude methodiek (de NEN 7120) komt te vervallen. NTA 8800 is de nieuwe bepalingsmethode voor energielabels. In NTA 8800 bepalings­methode vind je termen, definities en de methode voor de bepaling van de energieprestatie. De eisen voor onder andere de energieprestatie zijn vastgelegd in de voorschriften voor bijna energieneutrale gebouwen (afgekort BENG). 

Met deze nieuwe methode wordt gekeken naar het totale 'primaire fossiele brandstof­gebruik'. Dit is het brandstofgebruik dat een woning nodig heeft voor verwarming, warm tapwater, koeling en ventilatie. Hierdoor krijg je uiteindelijk een accurater label.

Het gevolg hiervan is dat er een specialist (EP-adviseur) bij jou thuis moet komen kijken. Hij zal dan ook kijken of het huidige label in het verleden wel juist beoordeeld is. Meer informatie over de NTA 8800 bepalingsmethode.

Uitgebreider energielabel

Met het vernieuwde en uitgebreidere energielabel worden verbeteropties voor een woning duidelijker zichtbaar. De opbouw van de labels is met de letters A-G is niet veranderd. Deze komen overeen met de letters van het oude energielabel.

Wel wordt label A uitgebreider; een woning kan nu ook een A+, A++, A+++ of zelfs A++++ label krijgen. Men verwacht dat zo’n veertig procent van alle woningen in Nederland bij vervanging van het energielabel een andere labelletter krijgt.

Bezoek van een energieadviseur

Woningeigenaren moeten voor een aanvraag van het energielabel een afspraak maken met een vakbekwaam erkend energieadviseur. Deze expert – ook wel energie gecertificeerde (EP-)deskundige genoemd – komt langs om de woning op te nemen.

Tijdens dit bezoek bekijkt hij onder andere hoeveel energie er nodig is voor verwarming, warm water, ventilatie en koeling. Ook onderzoekt hij hoe goed de woning is geïsoleerd. Vervolgens wordt een energielabel vastgesteld, waarvan je uiteraard een kopie krijgt.

Hogere kosten

Het vernieuwde label gaat meer kosten met zich meebrengen. Betaalde je voorheen een bedrag van €7,50 tot €15,- voor een vereenvoudigd energielabel, dit kan nu oplopen tot meer dan €300. Daartegenover staat wel dat je een uitgebreider, betrouwbaar rapport en een veel beter verbeteradvies krijgt.

Verwacht wordt dat het bedrag gemiddeld op €100 zal komen te liggen voor apparte­menten. Voor eengezins­woningen kan er ongeveer uitgegaan worden van €190.

De kosten zijn afhankelijk van het type woning, de beschikbare informatie en de tijd die de expert nodig heeft om de woning op te nemen. Het is aan de adviespartijen zelf wat de uiteindelijke prijs voor het onderzoek zal zijn.

In 2021 wordt de prijsontwikkeling gemonitord. Volgens Vereniging Eigen Huis zullen de kosten hiervoor gemiddeld zo'n 190 euro zijn. De EP-adviseurs zelf hebben al aangegeven dat het eerder bij €350,- zal beginnen. Er wordt gekeken naar eventuele mogelijkheden om de kosten te drukken, zoals kansen om adviseurs ook digitaal vanaf een afstand te laten inspecteren.

Directe boetes

Tot slot zijn ook de sancties bij het ontbreken van een label aangepast. Deze kun je krijgen indien je een woning verhuurt of verkoopt, maar deze niet is voorzien van een energie­label.

Voorheen kreeg je een voor­waardelijke geldstraf, die kwam die kwam te vervallen als de woningeigenaar het energielabel alsnog registreerde. Voortaan zal de geldstraf een directe boete zijn. Het gaat om boetebedragen van €170 voor particulieren en €340 voor organisaties (rechtspersonen).

Voorbeeld van een Energielabel

Bekijk via onderstaande download een een (fictief) voorbeeld van het energielabel voor woningen. In de uitgebreide toelichting hierbij vind je informatie over:

• Welk energielabel de woning heeft.
• De registratiedatum en tot en met wanneer het label geldig is.
• De definitieve status van het label.
• De details van de isolatie, installaties (verwarming, warm water, etc.) en warmtebehoefte.
• Specificaties over de woning zoals het adres, bouwjaar, vloeroppervlakte, etc.
• Toelichting van de totstandkoming van het energielabel.
• Energetische kenmerken van de woning (hoe energie­zuinig is de woning).
• Te nemen maatregelen om meer energie te besparen, afgestemd op de woning.

Bekijk voorbeeld (PDF)

Een (nieuw) energielabel aanvragen

Een energielabel wordt meestal aangevraagd wanneer de woning een verlopen of ongeldig energielabel heeft. Het kan natuurlijk ook zo zijn dat je jouw huis energiezuiniger hebt gemaakt en graag wil weten wat je nieuwe label gaat worden.

Het hoogste energielabel (A++++) behaal je wanneer je een energie­neutrale (nul op de meter) en tevens zeer energiezuinige woning hebt. Dit houdt in dat de woning net zoveel energie verbruikt als dat er (duurzaam) wordt opgewekt. De belangrijkste stappen om dit te behalen, zijn de stappen die het meeste rendement opleveren als het gaat om energiebesparing- of opbrengst. In de meeste gevallen begin je daarom met het goed isoleren van je woning.

Voor het aanvragen van het nieuwe energielabel zijn een aantal stappen die moeten worden doorlopen. 

Stappenplan aanvragen energielabel

1. Allereerst moet een erkende energieadviseur woningbouw gevonden worden. Een energieadviseur kan je bijvoorbeeld vinden via het Centraal Register Techniek. In dit register wordt overzicht geboden van bedrijven en specialisten in jouw regio. Heb je eenmaal een of meerdere energie­adviseurs gevonden die voldoen aan jouw wensen, vraag dan een of meerdere offerte(s) aan.
2. Controleer de offerte. Is alles duidelijk en heb je geen verdere vragen meer? Dan kun je de offerte bevestigen en een afspraak maken met de energieadviseur.
3. De energieadviseur zal de woning ter plaatse opnemen. Jij als woningeigenaar moet hiervoor aanwezig zijn. Daarnaast is het van belang om zoveel mogelijk informatie van de woning bij de hand te hebben. Denk hierbij aan bouw­tekeningen, documentatie en facturen van verbeter­maatregelen. Zorg dus dat je van tevoren zoveel mogelijk documentatie paraat hebt.
   
   De energie­adviseur zal gemiddeld gedurende een à twee uur de kenmerken van het huis opnemen. Hij of zij kijkt hierbij naar onder andere de afmetingen van je huis, aanwezige isolatie en aanwezige installaties zoals de cv-ketel en zonnepanelen. Op basis van deze gegevens berekent de adviseur hoeveel energie er nodig is voor de verwarming, warm water, ventilatie en de koeling van de woning. 
4. De energieadviseur berekent en registreert de energie­prestatie. Vervolgens ontvang je het rapport met het definitieve energielabel.

Kom je er niet helemaal uit? Of wil je meer weten over het aanvraag­proces? Consumenten kunnen contact opnemen met de Helpdesk Energielabel via het telefoon­nummer 0800-0808 of door te mailen naar helpdesk@energielabel.nl.

Tot slot: je huis verduurzamen in 2021

Met het vernieuwde energielabel krijgen woningeigenaren een gedetail­leerder beeld van hun energieverbruik dan bij het vorige energielabel. Daarnaast worden er ook uitgebreidere verbeteradviezen gegeven. Een hoog energielabel kent veel voordelen. Het verhoogt de woningwaarde, zorgt met een lagere energierekening voor ruimte in de portemonnee en creëert meer wooncomfort. 

Ook de branchevereniging van energie­adviseurs vindt dat het vernieuwde label voordelen heeft. Isabelle Sternheim van de Federatie van Energieconsultant (Fedec) vertelt: “Een adviseur op locatie is betrouwbaarder.” Het nieuwe label is daarnaast ook minder fraudegevoelig; "We hebben al meegemaakt dat een woning met het oude label verkocht is als zeer energiezuinig, maar dat toch niet blijkt te zijn."

Isoleren als eerste stap

Wil je jouw huis verduurzamen om een hoger energielabel te ontvangen? De eerste stap is dan meestal het goed isoleren van je woning. Ongeveer 75% van de woningen in Nederland kan nog beter worden geïsoleerd.

Isolatie werkt twee kanten op; de warme lucht blijft in het huis tijdens koudere maanden zodat je minder hoeft te stoken. En dankzij de isolatie blijft je woning in de zomer­maanden lekker koel en hoef je minder gebruik te maken van de airco. Op deze manier verhoog je het wooncomfort.

Daarnaast kun je het aanbrengen van de isolatie ook weer terug­verdienen, dankzij de besparingen op de energie­rekening. Of door gebruik te maken van subsidies.

ISDE-subsidie

Houden de kosten van het verduurzamen je tegen? Dan is de ISDE (Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing) wellicht iets voor jou. In 2021 kunnen woning­eigenaren via deze landelijke regeling subsidie aanvragen voor isolatie­maatregelen, een zonneboiler, een waterpomp, en/of aansluiting op een warmtenet.